Phì Đại Amidan: Nguyên Nhân, Biểu Hiện Và Điều Trị

Phì đại amidan là bệnh gì?

Amidan là các hạch lympho bên trong cổ họng có nhiệm vụ tiêu diệt vi khuẩn, virus và bảo vệ cơ thể trước những tác nhân tấn công đường hô hấp. Tuy nhiên, amidan có thể bị tổn thương và tăng nguy cơ viêm nhiễm do sự tấn công tác mức của các dị nguyên như nấm, chất gây dị ứng, vi khuẩn, virus.

Theo các chuyên gia đầu ngành, phì đại amidan thường là hệ quả của các triệu chứng viêm amidan tái đi tái lại nhiều lần và có xu hướng bùng phát ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, một số trường hợp, bệnh viêm amidan phì đại cũng có thể xuất hiện ở người trưởng thành.

Biểu hiện viêm amidan phì đại ở trẻ em và người trưởng thành

Các biểu hiện nhận biết bệnh viêm amidan phì đại ở trẻ em và người trưởng thành thường có đặc điểm giống nhau. Cụ thể:

• Thở bằng miệng thường xuyên
• Ngáy khi ngủ
• Hơi thở có mùi môi (do phải thở bằng miệng trong thời gian dài)
• Ngưng thở khi ngủ
• Cơ thể mệt mỏi
• Viêm tai
• Chậm lớn ở trẻ nhỏ
• Ăn uống kém
• Bị vướng, nghẹn khi nuốt
• Giảm thính lực

Nguyên nhân khởi phát bệnh lý

Như đã đề cập, tình trạng phì đại amidan thường là hệ quả của bệnh viêm amidan tái phát nhiều lần hoặc bị tác động bởi những tác nhân gây dị ứng, kích ứng. Bên cạnh đó, bệnh lý cũng có thể khởi phát bởi yếu tố di truyền, dị tật bẩm sinh. Trên thực tế, có nhiều trường hợp mắc bệnh viêm amidan phì đại nhưng không thể xác định căn nguyên gây bệnh.

• : Trên thực tế, kích thước của amidan thường không đồng nhất. Những trường hợp có amidan to thường sẽ có nguy cơ mắc phì đại amidan hơn so với người bình thường.
• : Đây được xem là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến khởi phát phì đại amidan. Bởi khi đó, các mô của cơ quan này sẽ có xu hướng phát triển quá mức, tăng kích thích và gây phì đại.

• : Số liệu thống kê cho thấy, trẻ em có ba mẹ, ông bà có tiền sử mắc bệnh viêm amidan phì đại sẽ có nguy cơ mắc phải căn bệnh này cao hơn so với người bình thường. Nguyên nhân là do cấu trúc, đặc điểm amidan có nét tương đồng.
• : Viêm amidan không chỉ khởi phát do vi khuẩn, virus mà còn có thể gây ra do dị ứng (thời tiết, phấn hoa, bụi bẩn, môi trường ô nhiễm). Với những trường hợp này, tình trạng amidan có thể sưng viêm kéo dài và tăng nguy cơ phì đại.

• Trẻ em trong độ tuổi từ 4 - 12 tuổi
• Sinh sống và làm việc trong môi trường khói bụi, ô nhiễm và chất lượng không khí kém
• Hệ thống miễn dịch suy yếu
• Thói quen hút thuốc lá
• Người có cơ địa nhạy cảm

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ khởi phát viêm amidan phì đại:

Bệnh viêm amidan phì đại có nguy hiểm không?

Viêm amidan phì đại có thể kiểm soát hiệu quả trong thời gian ngắn nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách. Trên thực tế, nhiều trường hợp có thể gây viêm amidan phì đại mãn tính. Với những trường hợp này, bác sĩ sẽ tiến hành phẫu thuật sớm nhất nhằm cải thiện hoạt động ăn uống, giao tiếp và phòng các biến chứng phát sinh.

• : Viêm amidan phì đại có thể gây khó khăn trong hoạt động hô hấp. Hầu hết người bệnh có xu hướng thở bằng miệng. Tình trạng này không chỉ dẫn đến hôi miệng mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, virus xâm nhập làm tăng nguy cơ viêm nha chu, viêm nướu, sâu răng và những vấn đề về nha khoa khác.
• : Đây là một trong những biến chứng phổ biến của bệnh phì đại amidan. Tình trạng áp xe quanh amidan có thể xảy ra do phản ứng viêm, nhiễm trùng phát triển mạnh. Từ đó, tạo thành ổ áp xe trong các mô của amidan. Biến chứng đặc trưng bởi tình trạng khó thở, sốt cao, hơi thở có mùi hôi, cơ thể mệt mỏi, đau nhức cổ họng.

• : Hầu hết các trường hợp bị amidan phì đại đều gây ra biến chứng rối loạn nhịp thở khi ngủ. Nguyên nhân dẫn đến biến chứng này là do amidan tăng kích thước bất thường làm cản trở quá trình hô hấp, từ đó có thể dẫn đến hiện tượng ngưng thở (trong 20 giây). Khi ngưng thở, cơ quan não bộ sẽ đánh thức cơ thể và dẫn đến gián đoạn giấc ngủ.
• : Viêm amidan phì đại ở trẻ nhỏ nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Thống kê cho thấy, trường hợp trẻ mắc phải bệnh lý này thường kém tập trung, chậm phát triển do chất lượng giấc ngủ bị suy giảm và ăn uống kém.

Việc chủ quan, không tiến hành thăm khám và điều trị sớm có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể như:

Các phương pháp điều trị phì đại amidan

Mục tiêu của việc điều trị phì đại amidan là làm giảm kích thước của amidan, phục hồi khả năng nuốt, chức năng hô hấp và giao tiếp. Đồng thời hạn chế phát sinh các biến chứng nguy hiểm cũng như cải thiện chất lượng giấc ngủ, hiệu suất học tập - làm việc.

1. Sử dụng thuốc Tây điều trị

• : Thuốc thường được chỉ định trong trường hợp viêm amidan phì đại do nhiễm trùng. Các loại thuốc kháng sinh có liệu trình sử dụng từ 7 đến 10 ngày nhằm tiêu trừ hoàn toàn các loại vi khuẩn gây bệnh, đồng thời ngăn ngừa tái phát trong thời gian dài.
• : Thuốc được chỉnh định với những trường hợp bị phì đại amidan do dị ứng gây ra. Các loại thuốc kháng histamin có công dụng cải thiện những biểu hiện dị ứng thông qua cơ chế ức chế các hoạt động histamin thụ thể H1. Một số loại thuốc thường được bác sĩ chỉ định như Loratadin, Cetirizin, Clorpheniramin,...
• : Các loại thuốc xịt mũi chứa corticosteroid có công dụng chính chống phù nề, chống viêm tại niêm mạc mũi nhanh chóng. Thuốc thường được chỉnh định với những trường hợp bị viêm amidan phì đại khởi phát do dị ứng. Tuy mang lại tác dụng nhanh chóng nhưng các loại thuốc xịt mũi corticosteroid có thể gây ra một số tác dụng phụ như chảy máu mũi, kích ứng niêm mạc,... Do đó, bác sĩ thường chỉ định trong thời gian ngắn.
• : Ngoài các loại thuốc trên, bác sĩ có thể sử dụng thêm các loại thuốc kháng như thuốc co mạch dạng uống kết hợp với dạng xịt, thuốc Paracetamol, thuốc kháng nấm,... với những trường hợp cần thiết.

Trường hợp bị viêm amidan phì đại do dị ứng hoặc nhiễm trùng, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc Tây để kiểm soát triệu chứng bệnh lý. Đa số trường hợp, amidan sẽ trở lại kích thước bình thường sau khi sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa và chăm sóc đúng cách.

Một số loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị trong amidan phì đại:

• Nghi ngờ các tế bào, mô amidan có hiện tượng tăng suất bất thường
• Viêm amidan phì đại phát sinh biến chứng
• Khó thở, khó nuốt và khó khăn trong giao tiếp
• Các loại thuốc điều trị không đáp ứng
• Các triệu chứng viêm amidan mãn tính tái phát từ 5 - 6 lần/ năm

2. Phẫu thuật cắt amidan

Phương pháp phẫu thuật loại bỏ amidan được cân nhắc với những trường hợp viêm amidan phì đại tiến triển, kéo dài dai dẳng gây ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình hô hấp. Bên cạnh đó, phương pháp này còn được cân nhắc thực hiện với những trường hợp sau:

Cắt amidan được thực hiện khá nhanh chỉ mất khoảng 20 - 30 phút. Sau khi phẫu thuật, người bệnh có thể trở về nhà trong ngày nếu không phát sinh các vấn đề bất thường. Với trường hợp trẻ em, bác sĩ có thể kết hợp loại bỏ amidan và nạo VA (đây là tổ chức miễn dịch ở vòm mũi họng).

Sau khi phẫu thuật cắt amidan, người bệnh cần dùng những món ăn có kết cấu lỏng, nguội, mềm như súp, canh, cháo,... Đồng thời hạn chế la hét, nói quá nhiều, tiếp xúc với dị nguyên, hóa chất. Việc chăm sóc đúng cách theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, vết mổ có thể phục hồi sau 7 - 10 ngày.

3. Các biện pháp hỗ trợ

• : Nước muối sinh lý có đặc tính kháng khuẩn, sát trùng, làm dịu vùng niêm mạc hầu họng và hỗ trợ loại bỏ những vi khuẩn, dị nguyên khoang miệng. Bên cạnh đó, việc vệ sinh răng miệng với nước muối sinh lý thường xuyên còn giúp giảm hôi miệng và ngăn ngừa những vấn đề nha khoa khác.
• : Gừng tươi được biết đến là những dược liệu có tính kháng viêm, giảm ngứa ngáy, đau rát sưng tấy ở vùng amidan bị phì đại. Bên cạnh đó, với hàm lượng hoạt chất Gingerol trong gừng có tác dụng ức chế hoạt động virus, vi khuẩn, chống viêm. Ngoài ra, lượng tinh dầu có trong dược liệu này còn hỗ trợ khử mùi hôi, bảo vệ răng miệng trước những tác nhân gây hại.
• : Giống với gừng tươi, mật ong nguyên chất có công dụng kháng khuẩn, chống viêm tự nhiên. Bên cạnh đó, dược liệu này còn chứa các khoáng chất, vitamin và chất chống oxy hóa rất tốt cho hệ miễn dịch. Mỗi ngày bổ sung từ 3 - 4 muỗng mật ong sẽ giúp làm dịu niêm mạc, tiêu trừ vi khuẩn, virus và làm giảm sưng viêm, đau rát ở amidan.

• : Với những trường hợp bị phì đại amidan do dị ứng, người bệnh có thể áp dụng liệu pháp xông mũi họng với những loại thảo dược như ngải cứu, lá trầu không, gừng tươi, sả,... Mẹo cải thiện sẽ giúp loại bỏ các dị nguyên gây dị ứng, làm dịu niêm mạc, giảm ngứa ngáy và cải thiện tình trạng đau rát, sưng viêm amidan.
• : Người bệnh cần bổ sung từ 2 - 2.5 lít nước mỗi ngày. Thói quen này sẽ giúp bù nước, giảm mệt mỏi và hỗ trợ hoạt động làm loãng dịch tiết đường hô hấp. Bên cạnh đó, việc bổ sung nước mỗi ngày còn hạn chế tình trạng khô họng, sưng nóng, đau rát cổ họng.
• : Trong quá trình điều trị viêm amidan phì đại, người bệnh cần cân chỉnh chế độ ăn uống lành, mạnh khoa học giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, từ đó hỗ trợ việc điều trị bệnh lý đạt kết quả tốt nhất. Tình trạng ăn uống kém, bỏ bữa thường xuyên có thể khiến cơ thể suy nhược, các triệu chứng bệnh lý kéo dài dai dẳng và tăng nguy cơ chuyển biến sang giai đoạn mãn tính và phát sinh các biến chứng nguy hiểm.

Bên cạnh tuân thủ những phương pháp điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, người bệnh có thể kết hợp một số biện pháp hỗ trợ nhằm cải thiện các triệu chứng khó chịu, đau nhức do bệnh lý gây ra. Việc kết hợp những biện pháp này và sử dụng thuốc điều trị sẽ giúp tăng hiệu quả chữa bệnh, đồng thời rút ngắn thời gian điều trị bệnh.

• Chú ý giữ ấm cơ thể khi thời tiết thay đổi, mang khẩu trang, che chắn cẩn thận khi ra đường. Đồng thời, cần súc miệng, rửa mũi thường xuyên.
• Tránh xa những hóa chất, lông động vật, phấn hoa, nấm mốc,... Trường hợp sinh sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi, bạn cần sử dụng khẩu trang và trang bị đồ bảo hộ giúp bảo vệ niêm mạc hô hấp.
• Không tiếp xúc với những người mắc phải những bệnh lý hô hấp do vi khuẩn, virus xâm nhập. Bởi đây là một trong những tác nhân gây ra bệnh lý có thể lây nhiễm qua đường hô hấp, giao tiếp, hắt hơi,...
• Ăn uống khoa học, điều độ kết hợp tập luyện thể dục, thể thao thường xuyên giúp tăng cường miễn dịch, nâng cao sức khỏe.

Phòng ngừa và kiểm soát viêm amidan phì đại hiệu quả

Phì đại amidan là một trong những bệnh lý đường hô hấp phổ biến ở trẻ nhỏ. Bệnh lý tuy không đe dọa đến sức khỏe của người bệnh những tác động tiêu cực đến chức năng nhai nuốt, giao tiếp và hô hấp. Hơn nữa, viêm amidan phì đại còn có thể dẫn đến rối loạn nhịp thở khi ngủ, trẻ chậm phát triển, suy giảm hiệu suất học tập.

Do đó, cần chủ động bảo vệ sức khỏe, phòng ngừa bệnh lý bằng cách áp dụng các biện pháp sau: